Het kan in de Newsroom op de 1e verdieping van de Schouwburg. Het lijkt schokkend of leuk, maar er heerst een serene rust. “Dat is eigenlijk al dagen zo” zegt een van de vrijwilligers. Het bekijken van gemanipuleerd nieuws en zelfs het zelf meedoen daaraan gaat veel festivalbezoekers blijkbaar een brug te ver. Of het laat ze koud.
Twee langslopende meisjes kijken maar gaan niet naar binnen. Op de vraag waarom niet antwoorden ze dat het ze niet interessant lijkt. Ook een extra toelichting trekt ze niet over de streep. In de Newsroom zijn schermen te zien met daarop een aantal ‘kanalen’ met propagandistische berichten. Het publiek kan die berichten vergelijken met voorbeelden uit de reclame en de algemene cultuur die een propagandistische stijl hanteren. Het meest intrigerende onderdeel is Newstweek, een installatie waarmee bezoekers zelf koppen in kranten kunnen manipuleren. Dat is op zichzelf nog niet zo spannend als die aanpassing beperkt zou blijven tot het eigen scherm. Maar de bewerking is te zien door iedere lezer die de aangepaste nieuwssite bezoekt, mits die gebruik maakt van hetzelfde draadloze netwerk. Die lezer is zich niet bewust van die aanpassing en gaat er dus van uit dat deze versie de echte is. Het is een krachtige illustratie van de manier waarop nieuws ook in de werkelijkheid gemanipuleerd kan worden.
Een paar kleine aanpassingen van de NRC website zorgen voor koppen als ‘Artsen kijken massaal porno’, ‘President Gauck: Duitsland moet af van Auschwitz’, ‘Unicef: 3000 kindsoldaten vermoord in Zuid-Soedan’, ’Laatste grote schoenenketen failliet’ en ‘Het einde van Nadal is nabij’. Een onschuldige manipulatie van het nieuws door een wat proberende verslaggever, maar deze ingreep schetst wel de mogelijkheden.
Hoewel veel lezers nieuws tegenwoordig digitaal lezen, geldt het oude model ‘van zender naar ontvanger’ nog steeds. Daarmee is ook dat nieuws gevoelig voor sturing, of die nou uit politieke of zakelijke hoek komt. In de digitale wereld zit er zelfs meer ruis op dat model. Dat gaan van internetproviders en zoekmachines tot newsfeed beheerders en eigenaren van draadloze netwerken. De kwetsbaarheid van openbare wifi netwerken is bekend maar dat wil niet zeggen dat iedereen zijn surfgedrag erop aanpast. Newstweek zal daar ook niet voor zorgen maar de installatie zet zeker aan tot denken.
